Badanie sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta
Sprawozdania finansowe za rok obrotowy 2024, w przypadku większości przedsiębiorców, zostały już sporządzone. Na tym etapie, do dnia 30 czerwca, powinno nastąpić zatwierdzenie (potwierdzenie rzetelności) sprawozdań przez właściwe podmioty (np. w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością jest to walne zgromadzenie wspólników). Zanim jednak do tego dojdzie, w niektórych przypadkach konieczne jest uprzednie zbadanie sprawozdania przez biegłego rewidenta – obowiązek ten dotyczy przede wszystkim jednostek spełniających określone kryteria ustawowe, takie jak forma prawna czy ubiegłoroczne wyniki finansowe.
Rola biegłego rewidenta
Biegły rewident jest osobą, która posiada stosowne uprawnienia, w szczególności w kierunku przeprowadzania czynności rewizji finansowej, a więc badania, czy dany podmiot w sposób zgodny z przepisami prawa oraz zasadami rachunkowości przedstawia faktyczny stan finansów i swoją sytuację majątkową. Z uwagi na fakt, iż jest to zawód zaufania publicznego, tytuł „biegły rewident” podlega ochronie prawnej – może go używać wyłącznie osoba, która spełniła określone ustawowo warunki, a używanie tytułu bez uprawnień jest zabronione i sankcjonowane.
Firmę audytorską wybiera organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, zaś umowę z biegłym rewidentem w imieniu jednostki zawiera jej kierownik (członek zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członkowie tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę, wspólnicy, komplementariusze, osoby prowadzące działalność gospodarczą). Od rzetelności i profesjonalizmu przeprowadzonego badania sprawozdania finansowego zależy wiarygodność informacji finansowych prezentowanych przez daną jednostkę. To właśnie na podstawie zatwierdzonych sprawozdań – opatrzonych opinią biegłego rewidenta – swoje decyzje podejmują m.in. wspólnicy, inwestorzy, kontrahenci, banki czy organy nadzoru.
Biegły rewident pełni więc rolę niezależnego, „zewnętrznego” (dokonującego niezależnej oceny bez polegania wyłącznie na wewnętrznych ustaleniach księgowości lub działów kontrolingu spółek) eksperta, którego zadaniem jest nie tylko sprawdzenie zgodności dokumentacji z przepisami prawa i standardami rachunkowości, ale także ochrona interesów uczestników obrotu gospodarczego.
Obowiązek uzyskania opinii biegłego rewidenta oraz zmiany w 2025 roku
Podmiotami zobowiązanymi do przedłożenia wybranemu biegłemu rewidentowi sprawozdania finansowego do badania są:
- grupy kapitałowe składające skonsolidowane sprawozdanie finansowe,
- instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, np. banki krajowe,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- jednostki rynku kapitałowego, sektora finansowego i inwestycyjnego,
- spółki akcyjne (z wyjątkiem tych, które w dniu złożenia sprawozdania mają status spółek w organizacji),
- spółki przejmujące i nowo zawiązane – sprawozdanie finansowe sporządzone za rok, w którym nastąpiło połączenie,
- jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodne z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości,
- jednostki, które poprzednim roku obrotowym spełniły co najmniej 2 z 3 warunków:
średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób, suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 3 125 000 euro, przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 6 250 000 euro.
W odniesieniu do ostatniego punktu, w kontekście dopełniania obowiązku sprawozdawczego przez przedsiębiorców za rok obrotowy 2024, niezwykle istotny jest fakt, że doszło do znaczącej zmiany progów kwalifikujących sprawozdanie jako podlegające badaniu przez biegłego rewidenta poprzez ich podwyższenie. Uprzednio obowiązek poddania sprawozdania badaniu aktualizował się w przypadku wykazania sumy aktywów w wysokości co najmniej 2 500 000 euro lub osiągnięcia przychodów netto o równowartości równej albo przekraczającej 5 000 000 euro, jeżeli zdarzenia te wystąpiły kumulatywnie bądź przy jednoczesnym zatrudnieniu co najmniej 50 osób.
Raportowanie ESG z uwzględnieniem uprawnień biegłych rewidentów
Powyższa nowelizacja stanowi przejaw implementacji do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). Regulacja ta przewiduje również rozszerzenie zakresu obowiązku sprawozdawczego poszczególnych przedsiębiorców o raportowanie ESG (Environmental, Social, Governance). Firmy, na które zostanie na mocy ustawy nałożony obowiązek sprawozdawczości ESG, będą musiały przedstawić informacje o ich działalności w obszarze ich wpływu na środowisko, kwestie społeczne (np. respektowanie praw pracowniczych), a także pod kątem stosowanego ładu korporacyjnego (standardy zarządzania, etyka biznesowa, nadzór nad ryzykiem).
Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju podlegać będzie, a w przypadku zatwierdzania sprawozdań za rok 2024 przez największe jednostki zainteresowania publicznego (np. banki) – już podlega – badaniu przez biegłych rewidentów.
Raportowanie ESG jest w dalszym ciągu przedmiotem prac legislacyjnych na poziomie UE. Mając to na uwadze, na obecnym etapie nie można jeszcze jednoznacznie określić, jakie podmioty oraz, kiedy będą podlegać temu obowiązkowi. Nie można wykluczyć, że również zasad danych podlegających raportowaniu będzie modyfikowany.
Skutki niezastosowania się do obowiązku badania sprawozdania przez biegłego
Brak poddania sprawozdania finansowego i sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju przez biegłego rewidenta stanowi czyn zabroniony zagrożony karą grzywny albo karą ograniczenia wolności. Obowiązek poddania sprawozdania badaniu spoczywa na kierowniku jednostki. Ponadto brak dopełnienia tego obowiązku implikuje utrudnienia w ramach procesu zatwierdzenia i złożenia sprawozdania finansowego – nie sposób zatwierdzić sprawozdanie, które uprzednio powinno zostać zbadane, a tym samym jeżeli do sądu rejestrowego zostanie złożone sprawozdanie finansowe, które zostało zatwierdzone bez wymaganego ustawą badania przez biegłego rewidenta, sąd rejestrowy może wezwać spółkę do usunięcia braków formalnych, a w przypadku ich nieusunięcia – zastosować środki dyscyplinujące przewidziane w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym (np. kara grzywny, którą sąd może ponawiać).
Z perspektywy wspólników uchybienie w tym zakresie powoduje daleko idące konsekwencje – jeśli sprawozdanie podlegało obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta, ale nie zostało przez niego zbadane, nie może zostać skutecznie zatwierdzone. W konsekwencji wszelkie uchwały dotyczące zysku lub straty podjęte na jego podstawie mogą, jako sprzeczne z prawem, być zaskarżone w drodze wytoczonego przeciwko spółce , a finalnie – uchylone przez sąd.
Jako kancelaria specjalizująca się w obsłudze prawnej przedsiębiorców, chętnie pomożemy Państwu w dopełnieniu wszelkich formalności związanych z zatwierdzeniem i złożeniem sprawozdań finansowych.
