Każdy pracownik w swojej pracy zapoznaje się wieloma informacjami, które potencjalnie mogą być atrakcyjne dla konkurentów pracodawcy. Pracodawcy może zatem zależeć na tym, aby uchronić się przed sytuacją, w której pracownik przekaże uzyskane od pracodawcy dane, lub chociażby szczegóły funkcjonowania firmy, innym podmiotom działającym w branży.
Rozwiązaniem, które oferuje Kodeks pracy jest umowa o zakazie konkurencji. Co ważne pracownik i pracodawca mogą wprowadzić zakaz konkurencji zarówno w czasie pracy pracownika, jak i po zakończeniu stosunku pracy.
Konkurencja – co to właściwie znaczy?
Pojęcie działalności konkurencyjnej nie zostało zdefiniowane w kodeksie pracy. W orzecznictwie przez działalność konkurencyjną rozumie się działalność, która jest rzeczywiście prowadzona, adresowana do tego samego kręgu odbiorców i która chociażby częściowo pokrywa się z działalnością pracodawcy i realnie zagraża jego interesom. (vide: Wyrok SN z 12.09.2008 r., I PK 27/08, OSNP 2010, nr 3-4, poz. 34).
Zakaz konkurencji w trakcie pracy
Wprowadzenie zakazu konkurencji wymaga zawarcie odrębnej umowy. Zakaz takiej działalności nie wynika z samego faktu, że strony łączy umowa o pracę.
Umowa ta może być sporządzona w tym samym dokumencie, co umowa o pracę, ale można również zawrzeć taką umowę odrębnie, np. już w trakcie trwania stosunku pracy.
W umowie o zakazie konkurencji Pracownik i Pracodawca umawiają się, że pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną.
Bardzo istotne jest prawidłowe określenie zakresu zakazu konkurencji. Jeżeli w umowie o zakazie konkurencji błędnie określono zakres działalności, jakiej pracownik nie może wykonywać, to postanowienie takie będzie nieważne w całości lub w części.
Pracodawca i pracownik mogą umówić się, że przestrzeganie zakazu konkurencji będzie nieodpłatne, ale mogą również wprowadzić świadczenie pieniężne, które pracownik będzie otrzymywał w zamian za przestrzeganie zakazu konkurencji.
W umowie o zakazie konkurencji powinien zostać określony zakres terytorialny tego zakazu. Jeżeli zakres taki nie został określony, to obowiązywać będzie domniemanie, że zakaz ten obowiązuje na obszarze, na którym pracodawca prowadzi rzeczywistą działalność, chyba że coś innego wynika z okoliczności.
Co jeżeli Pracownik naruszy zakaz konkurencji?
Jeżeli pracownik naruszy zakaz konkurencji i pracodawca poniósł z tego powodu szkodę, wówczas może dochodzić jej naprawienia na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Jeżeli pracownik wyrządził pracodawcy szkodę nieumyślnie, to jego odpowiedzialności odszkodowawcza ogranicza się do wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia (art. 114 – 121 k.p.). Jeżeli jednak pracownik wyrządził szkodę umyślnie, wówczas jego odpowiedzialność odszkodowawcza jest pełna (art. 122 k.p.).
Zakaz konkurencji po zakończeniu stosunku pracy
Prawo pracy pozwala na zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Umowa ta również musi być zawarta na piśmie.
Jednak w przypadku zakazu konkurencji, który będzie obowiązywał po zakończeniu stosunku pracy, może być on zawarty tylko z niektórymi pracownikami. Chodzi tu o tych pracowników, którzy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Co ważne, jeżeli te przyczyny te ustaną, to zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, która go wprowadziła.
W umowie o zakazie konkurencji musi być określony okres obowiązywania zakazu oraz wysokość odszkodowania, które należy się pracownikowi za to, że przestrzega on zakazu konkurencji.
W umowie można przewidzieć, że będzie ona mogła być wypowiedziana, a także jakie będą warunki tego wypowiedzenia. Sąd Najwyższy dopuścił również możliwość wprowadzenia umownego prawa odstąpienia od takiej umowy (vide: Wyrok SN z 26.02.2003 r., I PK 16/02, OSNP 2004, nr 14, poz. 239).
Odszkodowanie
Osoba, która zgadza się nie pracować u konkurencji po zakończeniu danego stosunku pracy, ogranicza w ten sposób swoje możliwości przy szukaniu nowej pracy. Przecież to właśnie od konkurencji otrzymałaby najbardziej intratne propozycje. Dlatego właśnie pracownik musi otrzymać od pracodawcy odszkodowanie za zachowywanie zakazu konkurencji po zakończeniu stosunku pracy.
Kodeks pracy określa minimalną wysokość takiego odszkodowania na 25 % wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika przed ustaleniem stosunku pracy odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.
Odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach (tak jak wcześniej wynagrodzenie za pracę), ale może być też wypłacone jednorazowe.
Określając wysokość odszkodowania trzeba pamiętać, aby było ono racjonalne i pracodawca na pewno miał w przyszłości możliwość uiszczenia takiej kwoty. Jeżeli bowiem pracodawca nie wywiązuje się lub przestaje się wywiązywać z obowiązku wypłaty odszkodowania, to zakaz konkurencji przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, która go wprowadziła.
Co jeżeli były Pracownik naruszy zakaz konkurencji?
Osoba, która pomimo obowiązującego zakazu konkurencji po zakończeniu stosunku pracy, podejmie pracę u konkurencyjnego podmiotu, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego.
W umowie o zakazie konkurencji można przewidzieć karę umowę za złamanie tego zakazu.
Jak możemy pomóc?
Jeżeli chcieliby Państwo dowiedzieć się więcej o zakazie konkurencji lub chcielibyście uzyskać wsparcie we wprowadzenie tego zakazu, w szczególności w przygotowaniu umów o zakazie konkurencji, zapraszamy do kontaktu.
