Najczęściej konsekwencją rozwodu jest podział majątku wspólnego małżonków. W wielu przypadkach głównym składnikiem majątku podlegającego podziałowi jest wspólna nieruchomość (mieszkanie lub dom), często obciążona kredytem hipotecznym.

W jaki sposób następuje podział i jak ustalić wartość nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym?

Podziału majątku można dokonać w postępowaniu sądowym lub umownie (bez udziału sądu) poprzez:

– podział w naturze (o ile jest to możliwe);
– przyznanie nieruchomości jednemu małżonkowi ze spłatą drugiego (najczęściej występujący sposób podziału);
– sprzedaż i podział środków pieniężnych między małżonkami (rzadko stosowany sposób podziału).

Istotą podziału majątku, w którego skład wchodzi nieruchomość obciążona kredytem hipotecznym jest określenie jej wartości, która będzie podstawą do rozliczenia miedzy małżonkami.

W kwestii podziału majątku obciążonego kredytem hipotecznym pogląd wyraził Sąd Najwyższy w orzeczeniu o sygn. akt. III CZP 14/19. Sąd Najwyższy wskazał, że w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną kredytem hipotecznym, sąd – przyznając tę nieruchomość na własność jednego z nich – ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem.

Oznacza to, że zasadniczo wartość nieruchomości nie jest obniża o kwotę pozostałego do spłaty kredytu hipotecznego.

Przykład:

W uproszczeniu jeżeli wartość nieruchomości wynosi 500.000 zł (pięćset tysięcy złotych) a niespłacony kredyt hipoteczny wynosi 300.000 zł (trzysta tysięcy złotych), to sąd przyznając jednemu z małżonków nieruchomość na własność określił jej wartość na kwotę 500.000,00 zł. (pięćset tysięcy złotych). W konsekwencji małżonek „żądający” spłaty przyjmując, że małżonkowie mają równe udziały w majątku i poczynili równe nakłady, otrzyma 250.000 zł. (dwieście pięćdziesiąt tysięcy).

Co w takim razie z kredytem hipotecznym?

Jeżeli Sąd przyzna nieruchomość jednemu małżonkowi, z jednoczesną spłatą drugiego, nie oznacza to zwolnienia drugiego małżonka ze zobowiązań kredytowych wobec banku. Jeżeli kredyt hipoteczny został zaciągnięty przez oboje małżonków, bank jest uprawniony domagać się od każdego z małżonków spłaty ustalonych rat kredytu. Wyrok sądu nie zmienia sytuacji małżonków jako kredytobiorców !!!

Zdarzają się też sytuacje, w których żadna ze stron nie jest zainteresowana przejęciem nieruchomości lub strony są niewypłacalne i podział majątku ze spłatą nie jest możliwy. W tych przypadkach sąd może orzec o nakazaniu sprzedaży i podziale środków pieniężnych. Jest to niewątpliwe najmniej korzystne rozwiązanie dla obu stron. Przede wszystkim dlatego, że sprzedaż następuje w trybie egzekucji komorniczej. Po sprzedaży środki w pierwszej kolejności będą przeznaczone na spłatę kredytu hipotecznego i koszty komornicze co oznacza, że zwykle niewiele środków pozostaje do podziału pomiędzy małżonków.

Najlepsze rozwiązanie

Jako doradcy najczęściej rekomendujemy umowny podziału majątku (bez udziału sądu) oraz ustalenie i zabezpieczenie ewentualnych wzajemnych rozliczeń wraz z uzyskaniem zgody banku (o ile to możliwe) na zwolnienie z długu kredytowego małżonka, który nie otrzymuje nieruchomości na wyłączną własność. Często są to trudne negocjacje zarówno pomiędzy stronami jak i z bankiem, ale w naszej ocenie jest to lepszym rozwiązaniem niż długie postępowanie sądowe, które też jest kosztowne.

Jeżeli chcieliby Państwo dowiedzieć się więcej na temat podziału majątku lub są Państwo zainteresowani uzyskaniem porad prawnych w indywidualnej sprawie zapraszamy do kontaktu.