Projekt o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 20.07.2020 r. został upubliczniony na stronie Rządowego Centrum Legislacji w dniu 5 sierpnia 2020 r. Aktualnie projekt jest na etapie opiniowania publicznego a planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów wyznaczono na IV kwartał 2020 r.
GŁÓWNE CELE I ZAŁOŻENIA PROJEKTU
– Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego prawa holdingowego (prawa grup spółek). Uregulowanie relacji prywatno-prawnej pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej;
– Zwiększenie efektywności nadzoru prowadzonego przez rady nadzorcze;
– Poprawienie efektywności funkcjonowania spółek (w ujęciu ogólnym) oraz porządkujących część regulacji KSH, które od lat powodowały trudności interpretacyjne.
PRAWO HOLDINGOWE/ GRUPYSPÓŁEK
Jak wynika z projektu i jego uzasadnienia zasady funkcjonowania prawa holdingowego będą miały zastosowanie zarówno do holdingów faktycznych jak i holdingów umownych.
Vacatio legis przewidywane jest na ok 3 miesiące aby spółki mogły dostosować swoje statuty/umowy zgodnie z zaproponowaną definicją grupy spółek oraz ujawni
w KRS wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek.
Projekt zakłada wprowadzenie nowego działu IV pt. „Grupy spółek” w ramach tytułu pierwszego Kodeksu spółek Handlowych.
Przepisy zawarte w projekcie regulują następujące kwestie:
– Definicję „grupy spółek” jako – spółkę dominującą i spółkę lub spółki od niej zależne, kierujące się – zgodnie z umową albo statutem każdej spółki zależnej – wspólną strategią gospodarczą (interes grupy spółek), umożliwiającą spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi;
– Obowiązek ujawnienia wzmianki w rejestrze (KRS) uczestnictwa w grupie spółek zarówno przez spółkę dominującą, jak i spółkę zależną;
– Obowiązek oznaczenia grupy spółek w pismach i zamówieniach handlowych składanych przez spółkę w formie papierowej i elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki;
– Możliwość wydawania wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki przez spółkę dominującą względem spółki zależnej należącej do grupy spółek;
– Wykonanie polecenia spółki dominującej przez spółkę zależną poprzedza uchwała zarządu lub rady dyrektorów spółki zależnej. Uchwała powinna zawierać co najmniej określony interes grupy spółek, uzasadniający wykonanie polecenia, spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, przewidywany sposób i czas naprawienia szkody poniesionej w wyniku stosowania się do polecenia, odmowa wykonania polecenia również wymaga podjęcia uchwały,
Wykonania polecania nie może odmówić jednoosobowa spółka zależna.
W przypadku gdy w spółce zależnej spółka dominująca pośrednio lub bezpośrednio reprezentuje co najmniej 75 % kapitału zakładowego może odmówić wykonanie polecenia tylko wtedy gdy wykonanie polecenia doprowadzi do niewypłacalności tej spółki albo zagrożenia niewypłacalności. W innym przypadku niż powyżej przewiduje się możliwość odmowy wykonania polecenia jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę.
– Prawo spółki dominującej w każdym czasie do przeglądania ksiąg i dokumentów oraz żądania udzielenia informacji od spółki zależnej;
– Sprawowanie stałego nadzoru przez radę nadzorczą spółki dominującej nad spółkami zależnymi należącymi do grupy spółek, w zakresie realizacji interesu grupy spółek (w przypadku braku rady nadzorczej kompetencje wykonuje zarząd lub rada dyrektorów), chyba że umowa lub statut będzie przewidywała inaczej;
– Obowiązek sporządzania przez zarząd lub radę dyrektorów spółki zależnej sprawozdania o powiązaniach tej spółki ze spółka dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, (sprawozdanie ma stanowić część sprawozdania zarządu z działalności);
– Uprawnienie do żądania przez spółkę dominująca (która bezpośrednio reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek) przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej możliwość żądania wykupu dotyczy przypadku, gdy spółka dominująca bezpośrednio reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek; (Squeeze out)
– Uprawnienie do żądania mniejszościowego wspólnika albo akcjonariusza spółki zależnej przymusowego odkupu przez spółkę dominującą udziałów albo akcji należących do tego wspólnika (akcjonariusza), możliwość żądania ww. odkupu w przypadku, gdy spółka dominująca bezpośrednio reprezentuje co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek; (Sell out)
– Odpowiedzialność odszkodowawczą spółki dominującej wobec spółki zależnej, w przypadku gdy wykonanie ww. wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności tej spółki zależnej, w której spółka dominująca bezpośrednio bądź pośrednio reprezentuje co najmniej 75% kapitału zakładowego takiej spółki (odpowiedzialność na zasadzie winy), umowa lub statut jednoosobowej spółki zależnej może wyłączyć tą odpowiedzialność;
W tym przypadku spółka dominująca odpowiada również wobec wspólnika lub akcjonariusza za obniżenie wartości udziału albo akcji spółki zależnej przysługującemu temu wspólnikowi lub akcjonariuszowi.
– Odpowiedzialność odszkodowawczą wobec innych spółek zależnych należących do grupy spółek, jeżeli wiążące polecenie zostało wydane z naruszeniem interesu grupy spółek (odpowiedzialność na zasadzie winy, projekt nie przewiduje możliwości wyłączenia tej odpowiedzialności),
Do odpowiedzialności zarówno wobec spółki zależnej lub innych spółek należących do grupy wprowadzenie zastosowanie zasady Business Judgement Rule (działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego) czyli wyłączenie odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje. Oznacza to, że członkowie organu, którzy starannie i lojalnie wykonywali swoje obowiązki i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę na wypadek, gdyby okazało się, że decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. Jednocześnie w dalszym ciągu możliwe będzie sankcjonowanie działań lekkomyślnych.
– Odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzycieli spółki zależnej za wyrządzoną szkodę wierzycielowi, jeżeli szkoda ta powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia spółki dominującej oraz jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej należącej do grupy spółek okaże się bezskuteczna (odpowiedzialność subsydiarna);
– Stosowanie przepisów ustawy o grupach spółek dotyczących spółki dominującej odpowiednio do spółdzielni, fundacji bądź stowarzyszenia prowadzących działalność gospodarczą, do funduszu inwestycyjnego oraz do przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców albo do CEIDG
– Możliwość uwolnienia się z odpowiedzialności (przewidzianej w art. 299 KSH) przez członka zarządu jednoosobowej spółki zależnej należącej do grupy spółek gdy wykaże, że wyłączną przyczyną niewypłacalności tej spółki było wykonanie wiążącego polecenia spółki dominującej, oraz wskaże mienie spółki dominującej pozwalające na zaspokojenie dochodzonej wierzytelności;
ZMIANY DOTYCZĄCE SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
– Obowiązek protokołowania uchwał zarządu;
(wymogi co do protokołu: porządek obrad, imię i nazwisko obecnych członków, liczbę oddanych głosów, zgłoszone zdania odrębne wraz z umotywowaniem, podpisy obecnych członków zarządu);
– Uregulowanie kwestii dotyczącej starannego działania i obowiązku lojalności członków organów zarządzających i nadzorczych wobec spółki, oraz zakaz ujawniania tajemnic spółki po wygaśnięciu mandatu;
– Obliczanie kadencji członków zarządu i rady nadzorczej w pełnych latach obrotowych (chyba, że umowa albo statut spółki stanowi inaczej);
– Obowiązek sporządzania oraz składania zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania rady nadzorczej za ubiegły rok obrotowy;
– Doprecyzowanie prawa rady nadzorczej do żądania przedłożenia dokumentów i wyjaśnień oraz określenie terminu wykonania przedłożenia dokumentów;
– Możliwość do ustanawiania przez radę nadzorczą doraźnych lub stałych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych;
– Obowiązek zawiadomienia przez radę nadzorczą kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania fin. o posiedzeniu w sprawie oceny sprawozdań oraz obowiązek uczestnictwa biegłego w posiedzeniu;
– Nowa instytucja „doradca rady nadzorczej” – uprawnienie rady nadzorczej do podjęcia uchwały w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego, przez wybranego doradcę, tj. podmiot zewnętrzny posiadający wiedzę fachową i kwalifikacje (możliwość uzależniona od zapisów w umowie spółki). Przewidziana jest możliwość ograniczenia w umowie spółki lub uchwale wspólników ograniczeń co do prawa zawierania umów z doradcą rady nadzorczej w szczególności poprzez określenie maksymalnego wynagrodzenia wszystkich doradców rady, które spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego;
– Wymóg zgody rady nadzorczej na zawarcie przez spółkę z o.o. ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną transakcji, której wartość przekracza wartość określoną w umowie spółki (regulacja uzależniona od zawarcia zapisów w umowie spółki;
– Wprowadzenie dodatkowych formalności w zakresie zwoływania posiedzeń rady nadzorczej tj.: zaproszenia, w których należy oznaczyć dzień, godzinę i miejsce posiedzenia oraz proponowany porządek obrad;
– Odnośnie odpowiedzialności organów spółki (członków zarządu, rady nadzorczej, likwidatorów) wprowadzenie zasady Business Judgement Rule (działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego).
ZMIANY DOTYCZĄCE SPÓŁKI AKCYJNEJ
– Obliczanie kadencji członków zarządu spółki akcyjnej w pełnych latach obrotowych (chyba, że umowa albo statut spółki stanowi inaczej);
– Uregulowanie kwestii dotyczącej starannego działania i obowiązku i lojalności członków organów zarządzających i nadzorczych wobec spółki, oraz zakaz ujawniania tajemnic spółki po wygaśnięciu mandatu;
– Wprowadzenie obowiązku sporządzania oraz składania zgromadzeniu wspólników (walnemu zgromadzeniu) corocznego pisemnego sprawozdania rady nadzorczej za ubiegły rok obrotowy, określenie minimalnej treści co powinno zawierać sprawozdanie;
– Nowa instytucja „doradca rady nadzorczej” – uprawnienie rady nadzorczej do podjęcia uchwały w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego, przez wybranego doradcę, tj. podmiot zewnętrzny posiadający wiedzę fachową i kwalifikacje (możliwość uzależniona od zapisów w umowie spółki, Przewidziana jest możliwość ograniczenia w umowie spółki lub uchwale wspólników ograniczeń co do prawa zawierania umów z doradcą rady nadzorczej w szczególności poprzez określenie maksymalnego wynagrodzenia wszystkich doradców rady, które spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego.
– Wprowadzenie przepisu zobowiązującego zarząd do udzielania radzie nadzorczej informacji (bez dodatkowego wezwania) o uchwałach zarządu, sytuacji spółki, w tym w zakresie stanu majątkowego i istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki w sferze operacyjnej, kadrowej inwestycyjnej; postępach w realizacji kierunków rozwoju działalności etc.
– Wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą zawarcie przez spółkę akcyjną ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną transakcji, której wartość przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu ustawy o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki, wymagało będzie zgody rady nadzorczej, chyba że statut stanowi inaczej;
– Możliwość do ustanawiania przez radę nadzorczą doraźnych lub stałych komitetów do pełnienia określonych czynności nadzorczych;
– Wprowadzenie dodatkowych formalności w zakresie zwoływania posiedzeń rady nadzorczej tj.: zaproszenia, w których należy oznaczyć dzień, godzinę i miejsce posiedzenia oraz proponowany porządek obrad;
– Odnośnie odpowiedzialności organów spółki (członków zarządu, rady nadzorczej, likwidatorów) wprowadzenie zasady Business Judgement Rule (działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego.
PRZEPISY KARNE
Wprowadzenie penalizacji czynności związanych z utrudnianiem przekazywania radzie nadzorczej dokumentów wyjaśnień lub przekazywaniem wyjaśnień niezgodnych ze stanem faktycznym, lub zatajaniem danych wpływających na treść tych dokumentów, informacji lub wyjaśnień – przewidziana kara grzywny nie niższa niż 50.000,00 zł lub kara ograniczenia wolności, w przypadku nieumyślności grzywna w wysokości 20.000,00 zł.
ZMIANY DOTYCZĄCE KRS
Zmiana wprowadza obowiązek dołączenia do wniosku o wpis do KRS członków organów, likwidatorów i prokurentów dodatkowego oświadczenia (poza oświadczeniem obejmującym zgodę na powołanie i adresy do doręczeń) o spełnianiu warunków pełnienia funkcji określonych w art. 18 KSH tj. m.in.
– Pełnej zdolności do czynności prawnych
– Braku skazania za wymienione w tym przepisie przestępstwa.
