W dniu 18 marca 2021 r. zapadł istotny wyrok dla polskich podatników VAT dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził bowiem, że polskie przepisy w zakresie odliczenia podatku VAT związanego z nabyciem wewnątrzwspólnotowym są niezgodne z prawem unijnym (sprawa numer C-895/19).

POLSKIE REGULACJE W ZAKRESIE ODLICZENIA VAT OD WNT

TSUE rozpatrywał wniosek Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, przed którym toczy się spór pomiędzy spółką A. i Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej.

Sprawa dotyczy przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2017 r., które wprowadziły dodatkowy warunek odliczenia VAT w przypadku WNT, polegający na ustanowieniu terminu, zgodnie z którym skorzystanie z prawa do odliczenia uzależnione jest od uwzględnienia w deklaracji kwoty podatku należnego nie później niż w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.

Oznacza to, że stosując się do obecnych przepisów, podatnik który nie zaraportuje WNT w terminie trzech miesięcy, nie ma prawa do uwzględnienia VAT naliczonego w tym samym miesiącu, w którym musi wykazać podatek należny z tytułu tej transakcji. Podatek naliczony może być rozliczony w okresie bieżącym. W praktyce podatnik, często z przyczyn niezależnych od niego, był zmuszony korygować VAT należny z tytułu WNT i wykazać go wstecznie, podczas gdy VAT naliczony uwzględniany był w bieżącej deklaracji. Skutkiem tego podatnik ponosił ciężar ekonomiczny podatku wraz z odsetkami za zwłokę od zaległości podatkowej.

OCENA POLSKICH REGULACJI PRZEZ TSUE

Zdaniem TSUE system odliczeń stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT i ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru podatku. Prawo do pomniejszenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego stanowi integralną część mechanizmu VAT i co do zasady nie może podlegać ograniczaniu. Państwa członkowskie mogą przyjąć środki w celu zapewnienia prawidłowego poboru podatku i zapobiegania oszustwom podatkowym, jednak środki te nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tych celów, a przede wszystkim nie mogą podważać neutralności podatku VAT.

W uzasadnieniu wyroku TSUE wskazał, że przepisy krajowe odmawiające prawa do odliczenia VAT w tym samym okresie, w którym ujęto VAT należny z tytułu WNT, niezależnie od okoliczności danej sprawy, w tym dobrej wiary podatnika i powodów opóźnienia w rozliczeniu transakcji, obarczają podatnika ciężarem podatku, a tym samym są sprzeczne z przepisami Dyrektywy – tym bardziej, że żadna kwota z tytułu WNT nie jest należna organom podatkowym.

KONSEKWENCJE WYROKU

Orzeczenie TSUE zdecydowanie należy ocenić jako korzystne dla podmiotów dokonujących transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Ma ono istotne znaczenie dla polskich podatników z kilku powodów:

Po pierwsze, z argumentacji TSUE wynika, że po stronie podatników rozliczających WNT nie mogła powstać zaległość podatkowa z tego tytułu, a tym samym zapłacone odsetki nie były należne fiskusowi. Oznacza to, że podatnicy powinni dokonać weryfikacji przeszłych rozliczeń WNT, jakie mogły być przedmiotem takiej sytuacji. Omawiany wyrok TSUE otwiera bowiem drogę dla podatników do odzyskania nienależnie zapłaconych odsetek z tytułu WNT.

Po drugie, orzeczenie TSUE będzie miało wpływ na bieżące i przyszłe rozliczenia. Należy spodziewać się, że polski ustawodawca dokona wkrótce stosownej zmiany przepisów w zakresie, w jakim są one niezgodne z prawem unijnym.

Ponadto, pomimo że wyrok dotyczy WNT, może mieć on zastosowanie do innych transakcji objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, z uwagi na analogiczne sformułowanie przepisów krajowych w tym zakresie. W tym miejscu należy zauważyć, że w odniesieniu do importu usług projekt zmian ustawy o VAT (tzw. pakiet SLIM VAT 2) zakłada uchylenie wątpliwych przepisów. Oczekuje się, że przed uchwaleniem nowelizacji ustawodawca uwzględni w niej również przepisy dotyczące WNT, co do których odnosi się orzeczenie TSUE.

Pełny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dn. 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19 znajduje się na stronie internetowej curia.europa.eu